Menu Zamknij

Park Hutnika w Strzybnicy

Historia Parku Hutnika w Strzybnicy sięga pierwszej połowy XIX w. Jego powstanie wiązało się z ponownym, po okresie rozkwitu w XVI w. i stagnacji w XVII w., rozwojem tarnogórskiego górnictwa i hutnictwa

Odrodzenie górnictwa nastąpiło po przejściu miasta i okolicznych ziem spod panowania Habsburgów w granice Królestwa Prus w 1742 r. i trwało do początków XX w. Istotnymi czynnikami rozwoju miasta w wieku XIX były, oprócz górnictwa i hutnictwa, powstanie kolei (od 1857 r.) i utworzenie powiatu tarnogórskiego (Kreis Tarnowitz) w 1873 r. W tym czasie w mieście zaczęto zakładać nowe parki, skwery i przyuliczne alejki. Najstarszym z parków był Park Strzelecki, założony jako ogród Bractwa Strzeleckiego w latach 1804–1805. W kolejnych latach, oprócz Parku Hutniczego, powstał również Park Górniczy, założony w kolonii kopalni „Fryderyk” ( lata 20. XIX w.) i Park Redena (lata 30. XIX w.).
Park w Strzybnicy powstał w trakcie rozbudowy kolonii robotniczej przeznaczonej dla pracowników Królewskiej Huty „Fryderyk”. Huta srebra i ołowiu została wybudowana w 1786 r. z inicjatywy hrabiego Fryderyka Wilhelma von Redena (1752–1815), na miejscu istniejącej od XV w. kuźnicy w Piasecznej. Zlokalizowana była nad rzeką Stołą, w dolnej części kanału odpływowego sztolni „Gotthelf” („Boże Wspomóż”).
Pierwszy Park Hutniczy, z niem. Hüttenpark, wytyczony został w latach 20. i 30. XIX w. W tamtym czasie w miastach całej Europy szybko rozpowszechniał się model publicznego parku utrzymanego w stylu krajobrazowym. Park miejski miał być miejscem otwartym dla mieszkańców, przypominającym naturalną przestrzeń pozamiejską, a także zachęcającym do spacerów i spędzania wolnego czasu. Zgodnie z tymi założeniami, Park Hutniczy w Strzybnicy od początku był miejscem wypoczynku, głównie pracowników huty i ich rodzin. Odbywały się tam również festyny i inne święta ważne dla lokalnej społeczności.
Park znajdował się między nieistniejącą już ul. Parkową (prowadziła z Rybnej do kolonii hutniczej i dworca kolejowego) a zabudowaniami Huty „Fryderyk” i stawem hutniczym. Założenie parkowe jest dobrze widoczne na planach terenu huty pochodzących z lat. 40. XIX w., które znajdują się w zbiorach Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu. Z archiwalnych rysunków wynika, iż park przylegał bezpośrednio do stawu, miał nieregularny kształt i kilka wytyczonych głównych alejek. W zbiorach Muzeum w Tarnowskich Górach zachowała się pocztówka, na której widać elementy architektury ogrodowej istniejące w parku: ogrodzenie i drewniane altany, w tym duży pawilon usytuowany tuż nad samą wodą.
W kolejnych latach, wraz z rozbudową parku, zmieniał on swój obszar i ostatecznie przesunięty został w kierunku wschodnim. W tym miejscu funkcjonował przez kolejne dziesięciolecia, wpisując się na stałe w krajobraz Strzybnicy, niem. Friedrichshütte. Na początku XX w. w parku znajdował się również pomnik powstań śląskich. Była to tablica umieszczona na głazie narzutowym, na której widniał napis: „Na pamiątkę trzech Powstań Górnośląskich w roku 1919 – 20 – 21. O Wolność naszej Ojczyzny Polskiej”.
Królewską Hutę „Fryderyk” zamknięto w 1933 r., po przeszło 150 latach funkcjonowania. Park Hutniczy istniał jeszcze do lat 50. Zlikwidowano go w trakcie rozbudowy Zakładów Przetwórczych Strzybnica, które powstały na miejscu dawnej huty. Staw hutniczy został wówczas zasypany, usunięto cały drzewostan starego założenia parkowego, a na jego miejscu założono nowy park, nazwany Parkiem Hutnika.
Położony był na wschód od drogi prowadzącej z Rybnej do Strzybnicy, na terenie łąk nad rzeką Stołą. W latach 60. wraz z rozwojem Zakładów Mechanicznych Przemysłu Metali Nieżelaznych „Zamet” i budową nowych hal fabrycznych, teren parku został pomniejszony o jego zachodnią część. Uzyskał wówczas kształt zbliżony do prostokąta i w tej formie istnieje do dziś. W latach 70. w południowej części parku, na miejscu starego Domu Hutnika, mieszczącego się w jednej z dawnych hal produkcyjnych, wybudowano nowy Zakładowy Dom Kultury. W tym okresie powstał również amfiteatr z muszlą koncertową, który służył mieszkańcom Strzybnicy do lat 90. jako miejsce organizacji wielu imprez plenerowych, m.in. festynów z okazji Dnia Hutnika.
Marta Kas’yanov

Montes nr 127