W drugiej połowie XX wieku Tarnowskie Góry zaczęły się wyróżniać na tle innych miast regionu za sprawą Dni Gwarków i barwnego pochodu gwarkowskiego, sunącego ulicami miasta. W XXI wieku podobnym wyróżnikiem miasta stała się parada górnicza. Jak dotąd zorganizowano ją trzykrotnie, w 2019, 2022 i 2023 roku
To swoisty fenomen, że miasto, na terenie którego od dziesięcioleci nie prowadzi się ani odkrywkowej, ani głębinowej eksploatacji złóż, kultywuje tradycje górnicze. Parady górnicze stanowią przy tym nawiązanie do podobnych przemarszów, jakie w Tarnowskich Górach odbywały się jeszcze w pierwszej połowie XX wieku.
Wznowione po wielu latach przerwy tarnogórskie parady górnicze mają nieco podobną formułę do pochodów gwarkowskich. Zarówno w jednych, jak i w drugich maszerują w tradycyjnych strojach gwarkowskich członkowie Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej. Podobnym elementem jest też udział przedstawicieli władz miejskich, czyli powitanie uczestników parady przez burmistrza przed wejściem głównym do ratusza. W paradzie, podobnie jak w pochodzie gwarkowskim uczestniczą delegacje środowisk związanych branżowo z górnictwem spoza Tarnowskich Gór. Istotną różnicą jest natomiast krótsza trasa parady oraz Msza Święta, wieńcząca cały przemarsz oraz brak imprez towarzyszących takich jak na Dniach Gwarków.
W XXI wieku po raz pierwszy parada górnicza została zorganizowana w niedzielę 8 grudnia 2019 r. Zapowiadano ją z jednej strony jako odnowienie międzywojennych tradycji, a z drugiej jako formę obchodu święta górniczego, przypadającego 4 grudnia. Wyznaczenie terminu parady na 8, a nie 4 grudnia motywowano tym, że jest to dzień wolny od pracy. Zbiórkę uczestników parady zaplanowano na godzinę 12:15 na tarnogórskim Placu Wolności, skąd piętnaście minut później parada wyruszyła ulicą Krakowską na Rynek. Tam, przy drzwiach Urzędu Miejskiego, odbyło się powitanie przez władze miasta.
W pierwszej tarnogórskiej paradzie wzięli udział członkowie Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej, a także pracownicy Przedsiębiorstwa Budowy Szybów w Tarnowskich Górach, górnicy z Kopalni Węgla Kamiennego Bobrek-Piekary Ruch Bobrek w Bytomiu, czy też orkiestra górnicza z Bytomia. Członkowie SMZT nieśli na przedzie obraz świętej Barbary, znajdujący się w zbiorach Muzeum w Tarnowskich Górach. Przewodniczący SMZT Zbigniew Pawlak przemawiając do uczestników parady przypominał słowa, jakie w 1798 r. napisał Johan Gotlich Lachman: „Szlachetne mi jest srebro, które tutaj się dobywa, ale jeszcze szlachetniejszym człowiek”. Zwrócił też uwagę, że Tarnowskie Góry tym wyróżniają się od innych miast w okolicy, że na ścianie ratusza umieszczona jest figura gwarka.
Po zakończeniu parady jej uczestnicy wzięli udział we Mszy Świętej o 13:30 w kościele pod wezwaniem świętych apostołów Piotra i Pawła w Tarnowskich Górach. Msza odbyła się z oprawą muzyczną Kameralnego Zespołu Wokalnego In Tempore. W trakcie nabożeństwa odczytano jedną z modlitw z Modlitewnika Bractwa Św. Barbary, a także poświęcono sztandar Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej.
W zamiarach organizatorów reaktywowana parada miała stać się wydarzeniem corocznym. Jednak już wkrótce wprowadzone przez rząd przepisy prawne pokrzyżowały taką możliwość. W związku z regulacjami obowiązującymi po wprowadzeniu w Polsce w marcu 2020 r. stanu epidemii, wszelakie zgromadzenia publiczne zimą 2020/2021 były nielegalne. Analogiczna sytuacja miała miejsce rok później. Z tego względu ani w 2020, ani w 2021 r. nie organizowano grudniowego przemarszu górniczego.
Przeszkód formalnych nie było za to w kolejnym roku. Dlatego 11 grudnia 2022 r. odbyła się druga parada górnicza na identycznej trasie, jak trzy lata wcześniej. Pochód wyruszył z Placu Wolności i po przejściu ul. Krakowską dotarł na Rynek. W paradzie obok przedstawicieli Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej kroczyli ratownicy z Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego w Bytomiu, górnicy bytomskiej kopalni Bobrek jak również osoby przebrane w stroje historyczne. W gronie uczestników parady znaleźli się goście z Małopolski, czyli z kopalń soli w Bochni i Wieliczce, jak również przedstawiciele innych przedsiębiorstw związanych z górnictwem. Aura była bezśnieżna.
Tak jak poprzednim razem, był czas na przemówienia do uczestników parady zgromadzonych pod tarnogórskim ratuszem. „Jeśli się rozejrzymy, wszystko jest dzięki górnictwu – albo bezpośrednio albo pośrednio. My to czujemy najbardziej, jak szlachetny jest to zawód” – stwierdził wówczas prezes Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej Zbigniew Pawlak.
Krótko po paradzie odbyła się Msza Święta w kościele św. ap. Piotra i Pawła. Odprawił ją Andrzej Iwanecki, biskup pomocniczy diecezji gliwickiej. Oprawą muzyczną podczas liturgii eucharystycznej zapewniła orkiestra górnicza i Kameralny Zespół Wokalny In Tempore z Tarnowskich Gór.
Trzecia tarnogórska parada górnicza przeszła ulicą Krakowską i Rynkiem w niedzielę 10 grudnia 2023 r. W odróżnieniu od tej zorganizowanej rok wcześniej, tym razem na chodnikach, ulicach i placach zalegały niemałe ilości śniegu, który tego dnia prószył od rana.
Program parady był bardzo podobny do dwóch poprzednich. Wymarsz z Placu Wolności odbył się o godzinie 11:30. Uczestnicy doszli do Rynku, następnie skręcili w prawo, obchodząc zgodnie z kierunkiem ruchu obowiązującym na rondach płytę Rynku, by zatrzymać się pod ratuszem. Zgodnie ze zwyczajem Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej wystawiło na pardę liczną grupę członków tej organizacji w historycznych strojach gwarkowskich. W gronie maszerujących znaleźli się m. in. ratownicy górniczy z Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego w Bytomiu, górnicy z kopalni Bobrek, a także przedstawiciele wielu innych przedsiębiorstw i organizacji, takich jak np. Klub Emerytów Górniczych w Radzionkowie, Klub Górników przy parafii pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego w Tarnowskich Górach-Bobrownikach Śląskich czy orkiestra górnicza z Bytomia.
– Tak ja nie zostawiamy górników pod ziemią, tak samo nie zostawiamy pamięci o gwarkach, którzy przez kilkaset lat wydobywali kruszce na naszej tarnogórskiej ziemi – powiedział do zebranych podczas parady prezes Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej Zbigniew Pawlak.
Na koniec uczestnicy wzięli udział we Mszy Świętej w kościele św. ap. Piotra i Pawła, gdzie po raz kolejny oprawę muzyczną zapewnił Kameralny Zespół Wokalny In Tempore.
Jak widać, pierwsze parady miały bardzo podobny przebieg. Można więc powiedzieć, że w taki oto sposób na naszych oczach odrodził się dawny zwyczaj w nowych warunkach społeczno-gospodarczych.
Tomasz Rzeczycki
Na zdjęciach parada górnicza 10 grudnia 2023 r.
Fot.: SMZT, Autor
Wznowione po wielu latach przerwy tarnogórskie parady górnicze mają nieco podobną formułę do pochodów gwarkowskich. Zarówno w jednych, jak i w drugich maszerują w tradycyjnych strojach gwarkowskich członkowie Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej. Podobnym elementem jest też udział przedstawicieli władz miejskich, czyli powitanie uczestników parady przez burmistrza przed wejściem głównym do ratusza. W paradzie, podobnie jak w pochodzie gwarkowskim uczestniczą delegacje środowisk związanych branżowo z górnictwem spoza Tarnowskich Gór. Istotną różnicą jest natomiast krótsza trasa parady oraz Msza Święta, wieńcząca cały przemarsz oraz brak imprez towarzyszących takich jak na Dniach Gwarków.
W XXI wieku po raz pierwszy parada górnicza została zorganizowana w niedzielę 8 grudnia 2019 r. Zapowiadano ją z jednej strony jako odnowienie międzywojennych tradycji, a z drugiej jako formę obchodu święta górniczego, przypadającego 4 grudnia. Wyznaczenie terminu parady na 8, a nie 4 grudnia motywowano tym, że jest to dzień wolny od pracy. Zbiórkę uczestników parady zaplanowano na godzinę 12:15 na tarnogórskim Placu Wolności, skąd piętnaście minut później parada wyruszyła ulicą Krakowską na Rynek. Tam, przy drzwiach Urzędu Miejskiego, odbyło się powitanie przez władze miasta.
W pierwszej tarnogórskiej paradzie wzięli udział członkowie Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej, a także pracownicy Przedsiębiorstwa Budowy Szybów w Tarnowskich Górach, górnicy z Kopalni Węgla Kamiennego Bobrek-Piekary Ruch Bobrek w Bytomiu, czy też orkiestra górnicza z Bytomia. Członkowie SMZT nieśli na przedzie obraz świętej Barbary, znajdujący się w zbiorach Muzeum w Tarnowskich Górach. Przewodniczący SMZT Zbigniew Pawlak przemawiając do uczestników parady przypominał słowa, jakie w 1798 r. napisał Johan Gotlich Lachman: „Szlachetne mi jest srebro, które tutaj się dobywa, ale jeszcze szlachetniejszym człowiek”. Zwrócił też uwagę, że Tarnowskie Góry tym wyróżniają się od innych miast w okolicy, że na ścianie ratusza umieszczona jest figura gwarka.
Po zakończeniu parady jej uczestnicy wzięli udział we Mszy Świętej o 13:30 w kościele pod wezwaniem świętych apostołów Piotra i Pawła w Tarnowskich Górach. Msza odbyła się z oprawą muzyczną Kameralnego Zespołu Wokalnego In Tempore. W trakcie nabożeństwa odczytano jedną z modlitw z Modlitewnika Bractwa Św. Barbary, a także poświęcono sztandar Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej.
W zamiarach organizatorów reaktywowana parada miała stać się wydarzeniem corocznym. Jednak już wkrótce wprowadzone przez rząd przepisy prawne pokrzyżowały taką możliwość. W związku z regulacjami obowiązującymi po wprowadzeniu w Polsce w marcu 2020 r. stanu epidemii, wszelakie zgromadzenia publiczne zimą 2020/2021 były nielegalne. Analogiczna sytuacja miała miejsce rok później. Z tego względu ani w 2020, ani w 2021 r. nie organizowano grudniowego przemarszu górniczego.
Przeszkód formalnych nie było za to w kolejnym roku. Dlatego 11 grudnia 2022 r. odbyła się druga parada górnicza na identycznej trasie, jak trzy lata wcześniej. Pochód wyruszył z Placu Wolności i po przejściu ul. Krakowską dotarł na Rynek. W paradzie obok przedstawicieli Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej kroczyli ratownicy z Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego w Bytomiu, górnicy bytomskiej kopalni Bobrek jak również osoby przebrane w stroje historyczne. W gronie uczestników parady znaleźli się goście z Małopolski, czyli z kopalń soli w Bochni i Wieliczce, jak również przedstawiciele innych przedsiębiorstw związanych z górnictwem. Aura była bezśnieżna.
Tak jak poprzednim razem, był czas na przemówienia do uczestników parady zgromadzonych pod tarnogórskim ratuszem. „Jeśli się rozejrzymy, wszystko jest dzięki górnictwu – albo bezpośrednio albo pośrednio. My to czujemy najbardziej, jak szlachetny jest to zawód” – stwierdził wówczas prezes Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej Zbigniew Pawlak.
Krótko po paradzie odbyła się Msza Święta w kościele św. ap. Piotra i Pawła. Odprawił ją Andrzej Iwanecki, biskup pomocniczy diecezji gliwickiej. Oprawą muzyczną podczas liturgii eucharystycznej zapewniła orkiestra górnicza i Kameralny Zespół Wokalny In Tempore z Tarnowskich Gór.
Trzecia tarnogórska parada górnicza przeszła ulicą Krakowską i Rynkiem w niedzielę 10 grudnia 2023 r. W odróżnieniu od tej zorganizowanej rok wcześniej, tym razem na chodnikach, ulicach i placach zalegały niemałe ilości śniegu, który tego dnia prószył od rana.
Program parady był bardzo podobny do dwóch poprzednich. Wymarsz z Placu Wolności odbył się o godzinie 11:30. Uczestnicy doszli do Rynku, następnie skręcili w prawo, obchodząc zgodnie z kierunkiem ruchu obowiązującym na rondach płytę Rynku, by zatrzymać się pod ratuszem. Zgodnie ze zwyczajem Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej wystawiło na pardę liczną grupę członków tej organizacji w historycznych strojach gwarkowskich. W gronie maszerujących znaleźli się m. in. ratownicy górniczy z Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego w Bytomiu, górnicy z kopalni Bobrek, a także przedstawiciele wielu innych przedsiębiorstw i organizacji, takich jak np. Klub Emerytów Górniczych w Radzionkowie, Klub Górników przy parafii pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego w Tarnowskich Górach-Bobrownikach Śląskich czy orkiestra górnicza z Bytomia.
– Tak ja nie zostawiamy górników pod ziemią, tak samo nie zostawiamy pamięci o gwarkach, którzy przez kilkaset lat wydobywali kruszce na naszej tarnogórskiej ziemi – powiedział do zebranych podczas parady prezes Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej Zbigniew Pawlak.
Na koniec uczestnicy wzięli udział we Mszy Świętej w kościele św. ap. Piotra i Pawła, gdzie po raz kolejny oprawę muzyczną zapewnił Kameralny Zespół Wokalny In Tempore.
Jak widać, pierwsze parady miały bardzo podobny przebieg. Można więc powiedzieć, że w taki oto sposób na naszych oczach odrodził się dawny zwyczaj w nowych warunkach społeczno-gospodarczych.
Tomasz Rzeczycki
Na zdjęciach parada górnicza 10 grudnia 2023 r.
Fot.: SMZT, Autor