Bronisław Hager to postać zaliczająca się do grupy tych osób, które sto lat temu odegrały ważną rolę w działaniach na rzecz przyłączenia części Górnego Śląska do Polski. Szczególnie związany był z Zabrzem, a od 1922 roku z Tarnowskimi Górami
Bronisław Hager urodził się 30 stycznia 1890 roku w wielkopolskim Miłosławiu (Miloslaw) jako trzecie dziecko lekarza Maksymiliana i Karoliny z domu Urbanowskiej. Jego ojciec dzięki stypendium Towarzystwa Pomocy Naukowej im. Karola Marcinkowskiego uzyskał w Gryfii (Greifswald) w 1884 roku dyplom lekarski. W zamian za wsparcie podopieczni tej organizacji zobowiązywali się do działalności na rzecz utrzymania polskości na terenach zagrożonych wynarodowieniem. Stąd też jesienią 1898 roku rodzina Hagerów przeprowadziła się na Górny Śląsk. Najpierw zamieszkała ona w Pszczynie, następnie w Zaborzu, by ostatecznie osiąść w Zabrzu. W 1903 roku Maksymilian Hager kierował w okręgu katowicko-zabrzańskim zwycięską dla Wojciecha Korfantego kampanią w wyborach do Reichstagu. Był także jednym z czołowych polskich działaczy na terenie powiatu zabrzańskiego. Zmarł na hiszpankę 8 listopada 1918 r., a jego pogrzeb przybrał formę patriotycznej manifestacji. Natomiast matka Bronisława Hagera, była aktywną działaczką Towarzystwa Czytelni Ludowych oraz polskich związków kobiecych, przekształconych ostatecznie w Towarzystwo Polek.
Wprawdzie Bronisław Hager uczęszczał do gimnazjów w Pszczynie i Zaborzu, ale maturę zdał w 1908 roku w szwajcarskiej Lucernie. Stało się to możliwe dzięki protekcji wuja Kazimierza, który zaproponował mu sfinansowanie studiów farmaceutycznych w Zurychu i przejęcie po nim apteki. Umowa ta została jednak zerwana, gdyż bratanek wbrew woli krewnego rozpoczął w tajemnicy studia medyczne. Ostatecznie Hager dopiął swego, uzyskując 27 marca 1914 r. dyplom lekarski w Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.
Pierwsza wojna światowa zastała Hagera w Krakowie. Po jej rozpoczęciu zatrudnił się w Austriackim Czerwonym Krzyżu, zostając lekarzem wojskowym w Armii Austro-Węgier. Swoją służbę pełnił na froncie wschodnim. Tuż przed zakończeniem wojny, w październiku 1918 roku, Hager dostał się do niewoli ukraińskiej. Przebywał w niej do początków czerwca 1919 roku, czyli do wkroczenia Wojska Polskiego do Tarnopola. Po powrocie do Zabrza Hager włączył się w działania zmierzające do przyłączenia Górnego Śląska do Polski, zostając w lutym 1920 roku komisarzem Polskiego Komisariatu Plebiscytowego na powiat zabrzański. Brał też udział w trzecim powstaniu śląskim najpierw jako lekarz 6. (12.) Pułku Zabrskiego im. Stefana Czarnieckiego, a następnie komisarz cywilny Naczelnej Władzy na Górnym Śląsku przy Dowództwie Grupy Operacyjnej „Wschód” i równocześnie medyk Komendy Etapowej na powiat zabrzański. W tym burzliwym czasie, 28 lipca 1920 roku, Hager wziął ślub w kościele Mariackim w Krakowie z Ludmiłą Rudzką. Ze związku tego przyszło na świat troje dzieci: Bożena (późniejsza prof. Hager-Małecka), Wiesława (po mężu Kaczowa) i Stanisław (dr inż. architekt, autor m.in. planów ogólnych zagospodarowania przestrzennego Krakowa i Bagdadu).
Hager, po tym jak Zabrze pozostało w Niemczech, jak też pod wpływem wrogich ataków wymierzonych przeciwko niemu, zdecydował się na przeprowadzkę na teren województwa śląskiego. Wybór padł na leżące nieopodal Tarnowskie Góry. Na początku czerwca 1922 roku wprowadził się do domu gminy żydowskiej (obecnie Inspektorat Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przy ul. Górniczej), a następnie do willi przy ul. Bytomskiej 12 opuszczonej przez Brytyjczyków. Na krótko przed wybuchem drugiej wojny światowej zamieszkał natomiast w domu przy ul. Henryka Sienkiewicza 3.
Okres tarnogórski w życiu Hagera podzielić można na dwa etapy. Pierwszy, bardziej aktywny, przypada na czasy międzywojenne. To tutaj zaangażowany był nie tylko zawodowo, pełniąc m.in. stanowisko lekarza powiatowego (do 1926) oraz naczelnego Ogólnomiejscowej Kasy Chorych w Tarnowskich Górach (1930–1939), ale także społecznie i politycznie. Już w 1922 r. znalazł się wśród założycieli miejskich i powiatowych struktur Związku Obrony Kresów Zachodnich (od 1934 r. Polski Związek Zachodni), stając na ich czele. W latach 1927–1929 pełnił także funkcję prezesa Zarządu Okręgu tej organizacji oraz zasiadał w Radzie Naczelnej związku, mieszczącej się w Poznaniu. Jako zadeklarowany zwolennik Wojciecha Korfantego stał także na czele miejskich i powiatowych struktur chadeckich oraz znalazł się z ramienia tego ugrupowania w Sejmie Śląskim trzeciej kadencji (1930–1935).
W międzywojennej historii Tarnowskich Gór Bronisław Hager zapisał się jednak przede wszystkim jako samorządowiec. W 1926 roku z ramienia Zjednoczonej Listy Polskiej wszedł do rady miejskiej, w której objął funkcję przewodniczącego frakcji polskiej. Rok później, 27 października 1927 roku, wybrano go niepłatnym zastępcą burmistrza Leopolda Michatza, Niemca, pozostającego na tym urzędzie od 1922 roku. Oficjalnie minister spraw wewnętrznych zatwierdził Hagera na tym stanowisku 23 maja 1928 roku, a pozostawał na nim do 24 maja 1934 roku
W okresie międzywojennym Bronisław Hager był członkiem wielu organizacji społecznych (np. Banku Ludowego w Tarnowskich Górach, Związku Akademików Górnoślązaków, Śląskiego Związku Akademickiego, Polskiego Czerwonego Krzyża, Związku Podoficerów Rezerwy, Związku Powstańców Śląskich i Komitetu Budowy Katedry w Katowicach). Przed 1930 roku został także członkiem Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Tarnowskich Górach, wchodząc od 1935 r. do jego władz jako ławnik (reprezentant), a następnie zostając jego komendantem. Pozostając na tym stanowisku odpowiadał m.in. za dowodzeniem organizacją podczas parad, przeglądów i turniejów strzeleckich. Będąc bratem kurkowym kilkakrotnie ufundował nagrody w strzelaniu o tzw. legat, o które rywalizowano m.in. 2 lipca 1936 roku, 7 lipca 1938 roku i 29 czerwca 1939 r.
Po kampanii wrześniowej, w której uczestniczył, przez Rumunię, Jugosławię i Grecję przedostał się do Syrii, a następnie do Francji. W końcu czerwca 1940 roku został ewakuowany do Wielkiej Brytanii, gdzie skierowano go do pracy w jednostkach sanitarnych, m.in. w szkockim Perth. Rok później przeniesiono go do służby cywilnej i mianowano opiekunem w polskim gimnazjum w Glasgow. Następnie (od połowy listopada 1943 do 1945) kierował sekcją lekarską Ministerstwa Odbudowy Administracji Publicznej Rządu Polskiego w Londynie. Nieco później, 21 grudnia 1944 roku, z ramienia Stronnictwa Pracy został powołany przez prezydenta Władysława Raczkiewicza do Rady Narodowej RP w Londynie.
Po zakończeniu wojny nie od razu rozpoczął się drugi tarnogórski okres w życiu Hagera. Zanim powrócił do kraju pracował (od czerwca do sierpnia 1945 roku) jako lekarz w Administracji Narodów Zjednoczonych do spraw Pomocy i Odbudowy (UNRRA) w bawarskich obozach dla uchodźców. Do Polski dotarł w listopadzie 1946 roku, a od lutego 1947 roku, dzięki wsparciu wicewojewody śląskiego Jerzego Ziętka, został zastępcą lekarza Ubezpieczalni Społecznej w Chorzowie. W drugiej połowie następnego roku przeniesiono go na podobną posadę do takiej samej placówki medycznej w Tarnowskich Górach. Po jej rozwiązaniu w 1950 roku, aż do przejścia na emeryturę w 1967 roku, Hager pełnił funkcję lekarza rejonowego Powiatowej Przychodni Obwodowej w Tarnowskich Górach.
Po powrocie do Tarnowskich Gór Hager udzielał się nadal społecznie jako członek Polskiego Towarzystwa Lekarskiego i Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej (wcześniej: Stowarzyszenie Miłośników Historii i Zabytków Ziemi Tarnogórskiej). Nie zapomniał także o Zabrzu, przynależąc do tamtejszego koła ZBOWiD. Zmarł w Tarnowskich Górach 30 czerwca 1969 roku, ale pochowany został, zgodnie z jego wolą, w Zabrzu.
Krzysztof Gwóźdź